Morze Bałtyckie w polityce Rosji

Morze Bałtyckie lub krócej Bałtyk jest morzem śródlądowym położonym w północnej Europie. Kontakt z Morzem Północnym (i oceanem światowym) jest zapewniony przez Cieśniny Duńskie (Sund, Mały Bełti Wielki Bełt), Kattegati Skagerrak.Jego powierzchnia razem z Kattegatem wynosi prawie 415,3 tys. km2.

Kierunek ekspansji nad Bałtyk stał się naturalnym dążeniem Rosji, która od czasów panowania cara Iwana Groźnego miała aspiracje mocarstwowe. Iwanowi IV, mimo wojennych wysiłków, nie udało się zrealizować tego zamierzenia. Następnie Wielka Smuta i osłabienie Rosji w pierwszej dekadadzie XVII wieku nie pozwoliły na wzmocnienie tej polityki. Dopiero osłabienie Rzeczypospolitej w połowie XVII wieku i następnie Szwecji w drugiej połowie tego wieku, stworzyło korzystne warunki do podjęcia polityki oparcia Rosji o wybrzeża Bałtyku. Historia regionu bałtyckiego była nierozerwalnie związana z rolą jaką w handlu międzynarodowym  pełniło Morze Bałtyckie. Na jego wybrzeżach wyrastały bowiem na przestrzeni wieków liczne  metropolie handlowe (m.in.: Haithabu, Kopenhaga, Visby, Sztokholm, Ryga, Gdańsk, Wolin,  Szczecin, Lubeka, Kilonia), których znaczenie wzrastało w miarę tworzenia faktorii w głębi lądu  (np. Nowogród, Toruń i in.). W XVI w. Inflanty (nazwa krainy historycznej nad Dźwiną i Zatoką  Ryską powstałej w średniowieczu) zostały zaatakowane przez Rosję, współdziałającą od 1568 z Danią przeciw Rzeczypospolitej i  Szwecji. Północna wojna siedmioletnia 1563-1570 pozostawiła jednak sprawę Inflant  nierozstrzygniętą. Po raz kolejny Rosja zaatakowała Inflanty 1655-1656 w czasie wojny ze  Szwecją. Na początku XVII w. Szwecja podjęła walkę o Dominium Maris Baltici, czyli uczynienie Morza Bałtyckiego swym wewnętrznym jeziorem. Choć nie udało się jej tego dokonać, 1617-1625 Szwedzi odebrali Rzeczypospolitej większą część Inflant, a przejściowo także dwukrotnie (1626-1635 i 1655-1660) niemal całe Prusy Królewskie. Szwecja, która w rywalizacji o panowanie nad Bałtykiem zdobyła w XVII w. zdecydowaną przewagę, podejmowała również nieudane próby podboju Rzeczypospolitej (1655-1660) oraz Danii (1657-1658). Klęski poniesione przez nią w XVIII w., m.in. w wojnie północnej (1700-1721) oraz kolejnych wojnach z Rosją, w których ta ostatnia stopniowo zajęła Inflanty i część Finlandii (tzw. Ingrię), przesądziły o opanowaniu całego południowego wybrzeża Bałtyku przez Rosję (1809 przyłączyła całą Finlandię). Podczas II wojny światowej przejściowo pretendentem do panowania nad wybrzeżami Morza Bałtyckiego stały się hitlerowskie Niemcy (1939 wcieliły Wolne Miasto Gdańsk i podbiły Polskę, od 1940 okupowały Danię, Finlandia zaś stała się 1941 ich sojusznikiem). ZSRR podjął wprawdzie w początkach wojnypróbę poszerzenia swych wpływów nad Bałtykiem, zajmując w VI 1940 3 kraje bałtyckie (Litwę, Łotwę i Estonię), nie zdołał jednak zlikwidować niepodległej Finlandii (tzw. wojna zimowa 1939-1940). Dopiero klęska Niemiec ponownie przyniosła ZSRR szeroki dostęp do Morza Bałtyckiego (wcielenie 3 krajów bałtyckich i zajęcie północnej części Prus Wschodnich, a także objęcie orbitą wpływów wybrzeża - od Zalewu Wiślanego po Świnoujście - należącego do Polski).uzyskanie samodzielności gospodarczej Obwodu Kaliningradzkiego, pozwalającej na jego pełne wykorzystanie w rosyjskich projektach budowy sieci transportowych do Europy Zachodniej, przy wykorzystaniu regionalnych programów rozwojowych. Powiązanie polityczno- gospodarcze państwbałtyckich w taki sposób, by niwelować możliwości ograniczania zakresu rosyjskich planów wykorzystania Bałtyku, jako ważnej magistrali towarowej, zwłaszcza transportu ropy naftowej. Morze Bałtyckie postrzegane jest w jej założeniach, jako najważniejszy szlak wymiany handlowej zpaństwami europejskimi, który pozwoli ograniczać poziom zagrożeń wynikających z konieczności wykorzystywania połączeń tranzytowych. Natomiast subregion bałtycki uznawany jest za obszar kooperacji polityczno-gospodarczej, która ma zezwolić na osiągnięcie dwóch zasadniczych celów. Natomiast subregion bałtycki uznawany jest za obszar kooperacji polityczno-gospodarczej, która ma zezwolić na osiągnięcie dwóch zasadniczych celów. Pierwszym jest uzyskanie samodzielności gospodarczej obwodu kaliningradzkiego, pozwalającej na jego pełne wykorzystanie w rosyjskich projektach budowy sieci transportowych do Europy Zachodniej przy wykorzystaniu regigonalnych programów rozwojowych. Drugim zaś powiązanie polityczno-gospodarczae państw bałtyckich w taki spodób by niwelować ograniczania zakresu rosyjskich planów wykorzystania bałtyku jako ważnej magistrajli towarowej, zwłaszcza transportu ropy naftowej.