Recenzja książki - Rosyjskie myślenie polityczne za czasów prezydenta Putina

Jak zrozumieć Rosję? – to pytanie już na początku zadaje sobie autor książki pod tytułem „Rosyjskie myślenie polityczne za czasów prezydenta Putina”. Profesor Roman Bäcker ukończył historię na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, jest doktorem nauk prawnych, zrobił habilitację w zakresie nauk o polityce. Roman Bäcker jest także autorem takich książek jak Międzywojenny eurazjatyzm. Od intelektualnej kontrakulturacji do totalitaryzmu?, czy Totalitaryzm. Geneza. Istota. Upadek. 

Już od początku Profesor zwraca uwagę na brak odpowiedników rosyjskich pojęć w innych językach, na przykład słowo „Rosjanin” używa się do dwóch różnych pojęć: russkij i rossijkij. Stara się także szczegółowo wyjaśnić podstawy rosyjskiej tożsamości, typy idealnych społeczeństw czy rozumienie państwa i pochodzenie etymologiczne słowa „gosudarstwo”. Pierwszy rozdział jest także wprowadzeniem do zagadnienia polityki – trudno jest zrozumieć niektóre pojęcia bez znajomości znaczenia słowa nacjonalizm, jego typologii, stosunku do religii czy typów myślenia politycznego. Autor trafnie zauważa różnicę między rosyjskim i radzieckim imperium, a także po krótce przedstawia myślenie tego pierwszego. Pragnę także zauważyć inny element, na który Profesor Roman Bäcker zwrócił uwagę – na tradycję jako kryterium klasyfikacji nacjonalizmów. To właśnie dzięki tradycji widoczne jest wysoki poziom segmentacji pozytywnie i negatywnie ocenianych okresów historii. Dla przykładu autor podaje okres panowania mongolskiego, które dla Rosji jest on oceniany jako „jarzmo mongolskie”, natomiast przez Euroazjatów – pozytywnie. Także w pierwszym rozdziale „Jak zrozumieć Rosję” autor przedstawia po krótce najważniejsze partie polityczne.

„Rosja jest krajem ogromnym nie tylko terytorialnie. Dotyczy to banalne pozornie stwierdzenie również krainy świadomości społecznej. Nie sposób choćby wymienić wszystkich tych nurtów, które istnieją w Rosji choć często są niewiele znane nawet w najbliższym otoczeniu.” Te zdania które chociaż pojawiają się pod koniec są idealnym streszczeniem całej książki. Jest ona poświęcona w dużej mierze partiom i ich członkom. Autor stara się przedstawić myślenie innych polityków niż tym znanym z prasy czy telewizji, ich stosunku do władzy, ich wkład w tworzeniu rosyjskiej polityki, a także przedstawia ich poglądy i po krótce streszcza wydane przez nich najpopularniejsze książki. Samemu Prezydentowi Putinowi, Profesor Bäcker poświęca niewiele – nie jest to więc książka dla tych, którzy pragną poszerzyć lub dowiedzieć się czegoś nowego o prezydencie Rosji. Dowiemy się natomiast o największej partii w Rosji Jedinaja Rossija, która wspiera we wszystkim poczynania prezydenta, czy o liderze tej partii Borysu Gryzłowu. Przedstawia także na przykład frakcję komunistyczną (między innymi Komunistyczną Partię Federacji Rosyjskiej, czy Aleksandra Zinowiewa, autora słynnego opisu koncepcji homo sovieticus), partię „Rodina”, Rosyjską Jedność Narodową – partię jednoznacznie faszystowską, przedstawia rosyjskie kościoły prawosławne. Autor odpowiada również na pytania, dlaczego Rosja uważa terroryzm za trzecie zagrożenie po USA i NATO, dlaczego Rosjanie uważają Larę Croft za symbol ekspansji globalnej kultury epoki postindustrialnej, informatycznej a także, czy Rosja jest w stanie dążyć do powrotu do pozycji supermocarstwa. 

Jak rozumieć Rosję? Właśnie przez to pytanie postanowiłam sięgnąć po książkę autorstwa profesora Bäckera. Choć spodziewałam się czegoś innego, nie zawiodłam się czytając ją. Rosyjskie myślenie polityczne za czasów prezydenta Putina pozwoliła mi bardziej przybliżyć temat sceny politycznej Rosji. Zgodzę się z fragmentem recenzji wydawniczej profesora zw. dr. hab. Andrzeja Andrusiewicza, że książka jest rzetelnym kompendium wiedzy dla politologów, socjologów, prawników, polityków, dziennikarzy, jak i dla czytelników interesujących się problemami współczesności. Niemniej jednak zaznaczę tu, że pomimo wyjaśnieniu wielu zjawisk jak nacjonalizm chociażby, to i tak żeby w pełni zrozumieć przekazaną treść trzeba znać podstawowe pojęcia politologii i z zakresu realiów społeczno-politycznych i historii Rosji. Książka napisana jest także bez żadnych emocji, to znaczy przedstawiane są tylko i wyłącznie fakty, co powoduje, że mimo wszystko momentami rzetelne kompendium wiedzy jest po prostu nudne. Mimo wszystko nie znalazłam dotąd lepszej książki, która pozwoli w tak obszerny sposób zrozumieć Rosję. 

Bibliografia: R. Bäcker, Rosyjskie myślenie polityczne za czasów prezydenta Putina, wyd. Adam Marszałek, Toruń 2007. 

W recenzji wykorzystano fragment książki ze strony 273.