Ekspansja terytorialna Rosji za czasów Ivana Groźnego - notatki

Ivan Grozny panował w latach 1533-1584 (XVIw) 

W okresie początkowego panowania Ivana ma miejsce okres walk frakcyjnych pomiędzy krewnymi żon Ivana, rodziny Bielskich i Szujskich. 

Bojarze traktowali Ivana jako dziecko, lekceważyli go. Nabawił się on niechęci do bojarów. 

Ivan w roku 1547 został koronowany na Cara. Był to I książę moskiewski, który został koronowany na ten tytuł. 

Ivan wychowywany był na biblii. Przez ten pryzmat postrzegał pomazańca Bożego i widział się jako wybrańca. 

Za jego czasów widoczna jest realizacja 3-go Rzymu. Ziemie Ruskie są w większości zjednoczone. 

Car odgrywa rolę silniejszą niż Patriarcha. 

Ivan opierał się na bojarach. SIła bojarów wywodziła się ze statusu polityczno-ekonomicznego. 

Urzędy w Rosji były przyznawane. - Kormlenie 

Car posiadał radę wybranych- Zasiadali tam bojarzy z dumy, wybrane rodziny i osoby spoza tych grup. 

Ivan objął tron jako osoba dorosła w wieku 14lat. W momencie objęcia tronu w Rosji był kryzys, zamieszki, gwałtowna ekspansja. Obowiązywała stara struktura administracyjna, trudno było zbierać podatki. 

Ivan na początku zbiera wokół siebie ludzi zdolnych, spoza bojarów. M.in Pop sylwester i Aleksja Daszew. Pierwszy okres panowania Ivana to reformy. 

1. Reforma Administracyjna : Tworzenie centralnego rządu w państwie Rosyjskim. Jest car ale mają być też centralne urzędy w Moskwie. 

2. Reforma prawa: Spisanie nowego kodeksu: 1550r. A w roku 1551 -> kodeks regulujący pozycję kościoła. 

3. Reforma wojskowa - unowocześnił swoją armię. Powstała możliwość awansu poza miestniczestwem. Strzelcy mieli lepszą broń. Powstały regularne jednostki. 

Nastąpiło zniesienie Kormlenia- Najpierw ograniczenie, potem całkowite zniesienie. Skutkowało to ograniczeniem możliwości nadużyć. 

Ograniczenie Miestniczestwa - nadawanie tytułów niezależnie od księgi rodoslowiec. 

Ivan zwoływał sobory ziemskie. Różniły się one od Polskiego sejmy Jagiellońskiego. 

Na sobór zjeżdżali się przedstawiciele prowincji i przedstawiali swoją opinię, ale sejm nie musiał się z nimi zgadzać. 

Wydaję się, że Ivan może być dobrym władcą. Jednak następuje przełom - Ivan zachorował. W 1553 leżał umierający. Według niego Bojarze stali nad nim i kłócili się o przejecie władzy. Ivan cudownie wyzdrowiał i postanowił rozliczyć się z nimi. 

Przekonany był, że to bojarze otruli jego ukochaną żonę. 

Ivan postanawia toczyć wojny. Na początku same sukcesy. 

Z Chanatami - 1552r -> przejmuje Kazan a w 1557r całość włączona do Państwa Moskiewskiego. 

Chanat Astrachański - również zdobyty przez Ivana. Cała Wołga w ramach państwa Ivana. Powstał tam nowy szlak Handlowy. 

Pozostał Chanat Krymski, dopiero po 200 latach przyłączony przez Katarzynę II. 

Ówczesnych czasów nie można było go atakować, ponieważ był lennikiem Turcji. 

Ivan chciał zając wybrzeża Bałtyku. W 1558r początkowe sukcesy, potem szybko następowały niepowodzenia. 

Pobór rekruta - strzelcy, armia regularna 

Podstawa Gospodarcza - Rolnictwo 

Walka ze Szwecją czy Rzeczpospolitą była gorsza. Wybrana rada ostrzegała Ivana przed Wojną z Inflantami. Śmierć żony przekonywała Ivana, że skoro rada była przeciw niemu to z pewnością otruli ją. 

Część rady zostaje aresztowana, odbywają się egzekucje bez wyroków. 

Książę Krupski ucieka, z Litwy pisze Listy do Ivana, oskarżając go o despotyzm. Ivan bronił despotyzmu. Krupski zobaczył inny system polityczny na Litwie i krytykuje Ivana. 

Ivan twierdzi, że jest urodzonym władcą i jego władza jest dana od Boga. Ivan rządzi sam, nie ma doradców. 

W roku 1554 Ivan Grozny wyjeżdża do klasztoru i rezygnuje z władzy. Ivan zdał sobie sprawę, że mieszczaństwo jest niechętne Bojarom i zakłada, że poprą go. Mieszczanie wysyłają delegację do niego, z prośbą o pomoc. Car zgadza się wrócić pod warunkiem, że pozwolą mu ukarać każdą zdradę i będzie mógł robić wszystko. Mania prześladowcza Ivana się ujawnia. 

Następuje Podział terytorium na : 

Opryczninę i Ziemszczynę. 

Oprycznina - do 1572r. Następuje przesiedlenie bojara. Nowi, okrutni aministratorzy. Ci , których car podejrzewa o zdradę są usuwani na miejscu. Cele opryczniny: Majątek nadawany przez cara, byla to zemsta na bojarach lub też walka z miestniczestwem. 

Konsekwencje opryczniny: Chaos w kraju, naruszenie zasobów ekonomicznych, terror na terenie całego państwa. Zaufani cara również nie są pewni. 

Nieudana wojna w 1582r -> Rozejm w Jamie Zapolskim, utracono wszystko co zyskano. 

Konsekwencją opryczniny była Wielka Smuta - lata 1598/1613. Był to czas zamętu, okres walk o władzę polityczną, rewolucje społeczne, ruch narodowy przeciw obcym, okres haosu z którego wyłoni się odrodzone państwo Rosyjskie. 

Brytyjski Ambasador w 1589r opisał swoje wrażenia- napisał, że dzikość, barbarzyństwo itp doprowadzą do wojny domowej. I doprowadziło. 

Ivan utrzymywał kontakty z Wielka Brytanią. Anglicy szukali drogi do Azji, chcieli płynąć na północ, opłynąć Skandynawię i tam miała być ta droga. Popłynęli i wylądowali w Astrachaniu. Zaczęła się zima. Stwierdzili, że przez Moskwę jest szlak z Chin. Moskwa posiadała głównie towary leśne. 

Ivan rozważał poślubienie Elżbiety (tudorowie) - Napisał do niej, jednak ona odmówiła. Zaproponowała mu swoją kuzynkę. Ivan pisał, że dowiedział się od fleczera, że Elżbieta nie jest monarchinią, ponieważ ktoś jej mówi co ma robić. - Parlament Angielski. 

Rodzi się nowy pomysł Ivana - Mieć niezamarzający port. 

Ivan zmarł, Po nim - syn Fiodor. Mało interesował się władzą.